Barış Pirhasan: Öncü, özgün, özel bir şair

2023 PEN Şiir Ödülü’nü 25. TÜYAP İzmir Kitap Fuarı’nda düzenlediğimiz bir törenle Barış Pirhasan’a sunduk. Yaşama, onura ve özgürlüğüne bağlılığı için, iyi şiir, öncü, özgün ve özel bir şair olduğu için kendisine teşekkür ettik. Şiiri üzerine panel düzenledik. . Almanya’dan gelen Barış Pirhasan, hem panele  hem de   Kiştap Fuarı’nda  İzmir  Büyükşehir Belediyesi’nin “Edebiyat- Sinema Buluşmaları”na katıldı.

21 Mart, Dünya Şiir Günü’dür. Bunun dünyaca kabulünde PEN Türkiye’nin önemli bir rolü olmuştur. Ödül alan şair bir de  Şiir manifestosu hazırlar. Barış Pirhasan imzalı Manifesto büyük ilgiyle karşılandı. Sarsıcıydı, etkileyiciydi.   Kimileri çok kızdı,  kimileri hayran kaldı.  İşte o manifesto:

“2023 Şiir Manifestosu:

“I came to bury Cesar not to praise him.../ Sezar’ı övmeye değil gömmeye geldim...”

Kendini bilip de yalnızlıktan geberen genç ibnelerin okuma merakına selam olsun

Venedikte ölme heveslerine, Mişima’nın maskesine, o mıymıntı Andre Gide’in DÜNYA NİMETLERİ’ne bile selam olsun

Reading zındanı baladını yazan asil ruha selam olsun

Okuduğu ilk Cavafis şiirinde kimliğine kavuşanlara selam olsun

Safo’yla Rumi’ye yıllarını veren Memo’ya bin selam olsun

Delirinceye kadar aynaya bakan hepsi güzel çocuklara selam olsun

Dünyanın tüm yatakhanelerine, parklarına, plajlarına, arka sokaklarına, ucuz otellerine selam olsun

Aşkı sokakta arayan ve bulan, eve götüren, dayak yiyen, soyulan ve asla ders almayanlara selam olsun

Ne içersin diye sorulduğunda hiç düşünmeden “enerji drink ve votka” diyen aktif biseksüellere selam olsun 

Yengeçlerin gururlu tanrısı Bilge Karasu’ya, azınlıklar prensi Ece Ayhan’a selam olsun

Uluyan Allen Ginsberg’in gizli disiplinine selam olsun 

Suretimizi tuzla buz bir aynanın çatlaklarında görme cüretimize selam olsun

Bu alelacaip macerada yoldaşımız olan maskeli süvarilere selam olsun

Aklı fikri dokunmak ve dokunulmakta olan lubunyalara mahsus selam olsun

Uyandıranlara selam olsun, uyutup okşayanlara selam olsun

Queern kişi niyetine:

Yaralılarımızı, delilerimizi, intihar etmişlerimizi, öldürülmüşlerimizi, yaşamayı becermişlerimizi, solgun fotoğraflarımızı, parlak dijital sevişme videolarımızı, kadınken erkek, erkekken kadın olmuşlarımızı nasıl bilirdik?

İyi bilirdik! İyi bilirik!

Hakkımız helal olsun mu?

Helal olsun...” 

Panele İzmirli genç şairler  Gülçe Başer, Özgür Zeybek,    Mehmet Özceylan katıldı. Panele katılamayan  Haydar Ergülen’in konuşmasını ben okudum. 

“Barış Pirhasan’a nasıl ödül verilir, anlayamıyorum!” başlıklı  Haydar Ergülen imzalı yazı şöyleydi.

“Barış Pirhasan’a nasıl ödül verilir, anlayamıyorum!”

Barış Pirhasan’a nasıl ödül verilir, anlayamıyorum!

Aslında pek çok şeyi anlayacak yaşa gelmiş olmama karşın, galiba ergen türk şiirinin bir ferdi olmam nedeniyle bir türlü anlayamıyorum! Bazen bunu yaşadığım memleketin belki de yerkürenin ennnnn gerçeküstü ülkesi olmasına bağlıyorum. Peki bu kadar gerçeküstücülük beni büyülüyor mu? Evet! Onların büyülü gerçekçilik anlayışı varsa, bizim de büyülü gerçeküstücülüğümüz var!Teoriye girmeden, felsefeye takılmadan, edebiyat da yapmadan sadede geliyorum.

Anlayamadığım pek çok şey var demiştim, biri de PEN’in,yani PEN Türkiye’nin her yıl 21 Mart Dünya Şiir Günü vesilesiyle verdiği Şiir Ödülü’nü bazen tuhaf tuhaf şairlere takdim etmesi!

En taze örnek, bugün bu toplantıda şiiri hakkında konuşulacak ve sonunda ödül plaketi sunulacak olan Barış Pirhasan! Kendisi büyüğümdür, şiirimizin ikili olarak anılan şairlerindendir, İzzet Yasar-Mustafa Irgat gibi o da eskiden Erdal’ı da olan Alova ile birlikte anılır. Biz büyüklerimizden böyle gördük diyeyim,  böyle de okuduk.

Yeni Dergi’ye erken bulaşan bir ergen olarak, Memet Fuat’ın yer  verdiği şiirleriyle tanıdım ikisini de. Sonra da Yazko Edebiyat  zamanında tanıştım, tam 40 yıl olmuş, şurdan bi koşu...

O zamanlar bunları solcu diye de okurduk, yalan yok, başka solcu şairleri de okurduk tabii, biz de solcu ve şair olacağız ümidiyle... Onlarla birlikte okuduğumuz solcu şairler, solcu şairler olarak  kaldılar, sürdüler, geldiler.  Fakat Alova ile Barış biraz farklı çıktılar, solu, şiiri değil ama şairliği solladılar! İkisi de solun şiarlarından olan “başka bir alem mümkün”ü, “başka bir zaman mümkün”le genişletip, ‘zamansız’ şiirlere yöneldiler.

Alova taaa eski Anadolu’ya gitti, onun şiirine daldı, orada kaldı! Gözlerimiz de yollarda kaldı ama, buna da değdi, değiyor, o hazineden 5-10 yılda bir, bir kitapla çıkıp geliyor ki, işte ‘şimdi zamanı değil’ dediğimiz şeyin aslında şiir olduğunu da o anda, onunla, o kitabıyla anlıyoruz! Şimdi sanıyorum yine oralarda, uğraşıp durmada, öyle ya dördüncü kitabı da gerekli Çoğul Şarkılarının!

Peki Barış Pirhasan? Sen vaktiyle, Türkçenin en iyi şiir eleştirmenlerinden, efsanevi Yeni Dergi’yi yayımlayan ve DE Yayınevi kurucusu Memet Fuat’ın en gözde iki şairinden biri ol, diğeri Alova, sonra da bu olanağı tep, hiç oralı olma, ara sıra çeviri yap, ara sıra şiir yaz, ama hiç şair gibi takılma, olacak şey mi?

Olmayacak şey, ama olabiliyormuş! Barış Pirhasan’da örneğin hiç ‘şair duruşu’ yoktur! Çelebi, oysa bizde şair, duruşundan belli olur! Ona şair duruşu derler ki, öyle durmayana da şair demezler! ‘Şair duruşu’ denilen o havalı, fiyakalı, niye var, neye duruyorlar, kimsenin bilmediği duruş yok da ‘Şair bakışı’ var mı peki? Zinhar! O da yok, o hiç yok! Belki film de yönettiği için, tabii, bakışı filan bilir ama, hiç şair gibi baktığını sanmıyorum!  Şair gibi takılmayan bir şair. Şiir yaz göğe at, bulut bilmezse yağmur bilir demiş olmalı en çok. ‘Güzel bir ortam yapalım!’ kafasıyla dalınan şair ortamlarında da  pek izine, ismine rastlanmaz!  Ezcümle şiir zamandır onda da şairliğe zamanı yoktur, bulamaz!

 Diyorum ya bu PEN şiir ödülleri bir tuhaf, sen git, yazdığı onca şahane şiire karşın,

kendini köşe bucak saklayan, şairliğini saklayan, alemlere akmayan, tartışmalara katılmayan, imza, söyleşi, etkinlik, hepsinin uzağında duran şahısları bul, onlara şiir ödülü ver, hatır sor, gündeme getir, üstelik nice şair ödül ödül diye beklerken...

Ah PEN!