1999’da UNESCO takvimine 21 Mart Dünya Şiir Günü’nü ekledi. Süreç nasıl olmuştu?
1996 başında Gülseli İnal ile Tarık Günersel’in öncülüğünde Mazhar Candan, Mehmet H. Doğan, Talât Sait Halman, Şükran Kozalı, Hakan İşcen ve bir grup gencin katılımıyla Şiir Uzayı Laboratuvarı (Poetic Space Lab) kuruldu.
Kocaeli Üniversitesi’nde Şiir Okulu kuran İhsan Topçu Şiir Bayramı düzenlemişti. Tarık Günersel “Bayram güzel, keşke Dünya Tiyatro Günü gibi Dünya Şiir Günü de olsa,” dedi, New York’ta ders veren Talat Sait Halman’a telefon açtı: “Böyle bir gün var da ben mi bilmiyorum?” Halman, “Bildiğim kadarıyla öyle bir gün yok,” dedi. “ABD’de nisanda şiir etkinlikleri düzenlenir. Öyle bir gün iyi olur.”
Günersel bunun üzerine Gülseli İnal’ı aradı, bir gün seçmesini önerdi; İnal “21 Nisan olsun,” dedi, gerekçelendirdi. Hazırladıkları çağrı metni Enver Ercan’ın yönettiği Varlık dergisinde yer aldı. 21 Nisan 1996’da Şiir Uzayı Laboratuvarı İstanbul ile Ankara’da Dünya Şiir Günü’nü çeşitli dillerde şiirlerle kutladı.
Şiiir Uzayı Laboratuvarı (Poetic Space Lab) 1997 başında dünyaya çağrıda bulundu; PEN Melbourne Merkezi başkanı Judith Rodriguez ile Botsvana Üniversitesi öğretim üyesi Dr Andy Cheban’dan olumlu yankı geldi. İnal ile Günersel PEN’e üye olarak Dünya Şiir Günü önerisini PEN Yazarlar Derneği’ne taşıdılar. Başkan Şükran Kurdakul davet üzerine 21 Nisan 1997 kutlamasına katıldı, desteğini belirtti. Muhsine Arda Bursa’da etkinlik düzenledi. PEN Yazarlar Derneği’nin Bergama’daki Akdenizli Şairler Buluşması’nda öneriye destek olarak çeşitli ülkelerden şairlerin imzaları alındı.
Konu PEN Türkiye’nin Genel Kurulu’nda benimsendi; yeni seçilen başkan Alpay Kabacalı ile Uluslararası İlişkiler Sekreteri Prof. Dr. Suat Karantay Dünya Şiir Günü önerisinin Uluslararası PEN Kongresi gündemine alınmasını sağladılar.
Gereken ikinci imza Melbourne PEN Başkanı Judith Rodriguez’den geldi. İskoçya’nın Edinburgh kentindeki kongreye -aile bütçesinden- katılan Günersel öneriyi sundu; öneri coşkuyla benimsendi. 21 Nisan’ın Albaylar Cuntası darbesinin yıldönümü olduğunu belirten Yunan PEN Temsilcisi başka gün bulunmasını istedi; 20. Yüzyıl ortalarında Orta Amerika’da ekimde bir günün Dünya Şiir Günü olarak kutlandığını ama yaygınlık kazanmadığını söyledi. Uluslararası PEN Başkanı Ronald Harwood şöyle dedi: “Dünya Şiir Günü’nü kabul edelim, hangi gün olacağına gelecek yıl Helsinki’deki kongrede karar verelim.” Buna karşı çıkan Günersel şöyle bir dilekçe yazdı: “İnsanlık tarihinde ‘masum’ bir gün var mıdır? Böyle bir gün bulduğumuzu iddia etsek bile gelecek hakkında kim ne garanti verebilir?” Harwood gülerek hak verdi, 21 Nisan Dünya Şiir Günü önerisi benimsendi, UNESCO’ya götürülmesi karara bağlandı. Kongresi ertesinde Günersel’in bu konudaki yazısı Orhan Kâhyaoğlu ile Necmiye Alpay’ın yönettiği Ludingirra şiir dergisinde yer aldı.
Sıra Dünya Şiir Günü önerisinin UNESCO’nun takvimine alınmasına gelmişti. Uluslararası PEN konuyu UNESCO’ya götürdü. Süreç hakkında bilgi isteyen İnal ile Günersel “UNESCO başka bazı yazar örgütlerine de danışıyormuş,” yanıtını aldılar.
1999’da UNESCO Dünya Şiir Günü önerisini benimsedi, takvimine aldı, fakat 21 Nisan yerine 21 Mart yeğlenmişti. Nasıl böyle olduğu yıllar sonra Günersel ile Helen Yazarlar Derneği Başkanı Yiorgos Chouliaras arasındaki iletişimde ortaya çıktı: Chouliaras önerinin oluşum sürecini ayrıntılı bilmiyordu: Dünya Şiir Günü fikrinin Helen Yazarlar Derneği üyesi olup UNESCO’da görev yapan bir Yunan yetkiliden çıktığını söyledi, ilkbahar bağlantısına değindi. Günersel süreci anlattı, onur üyesi seçildiği Helen Yazarlar Derneği’ne hitaben aydınlatıcı bir mektup yazdı (2018).
Sonuç:
Dünya Şiir Günü UNESCO takviminde yer alıyorsa bunda Türkiye’deki şiir birikimi, İnal ile Günersel’in öncülüğündeki Şiir Uzayı Laboravutarı, PEN Türkiye Merkezi, ikinci imzayı veren Melbourne PEN Merkezi ve ’97 Uluslararası PEN Kongresi’ndeki Genel Meclis (temsil edilen PEN merkezlerinin onayı) belirleyici rol oynadı, UNESCO benimsedi. 21 Mart’ın Irkçılıkla Mücadele Günü olması güzel tesadüf. Bu bağlamda, çok dilde şiirler paylaşılabilir.
Dünya Şiir Günü nasıl oluştu?
1999’da UNESCO takvimine 21 Mart Dünya Şiir Günü’nü ekledi. Süreç nasıl olmuştu?
1996 başında Gülseli İnal ile Tarık Günersel’in öncülüğünde Mazhar Candan, Mehmet H. Doğan, Talât Sait Halman, Şükran Kozalı, Hakan İşcen ve bir grup gencin katılımıyla Şiir Uzayı Laboratuvarı (Poetic Space Lab) kuruldu.
Kocaeli Üniversitesi’nde Şiir Okulu kuran İhsan Topçu Şiir Bayramı düzenlemişti. Tarık Günersel “Bayram güzel, keşke Dünya Tiyatro Günü gibi Dünya Şiir Günü de olsa,” dedi, New York’ta ders veren Talat Sait Halman’a telefon açtı: “Böyle bir gün var da ben mi bilmiyorum?” Halman, “Bildiğim kadarıyla öyle bir gün yok,” dedi. “ABD’de nisanda şiir etkinlikleri düzenlenir. Öyle bir gün iyi olur.”
Günersel bunun üzerine Gülseli İnal’ı aradı, bir gün seçmesini önerdi; İnal “21 Nisan olsun,” dedi, gerekçelendirdi. Hazırladıkları çağrı metni Enver Ercan’ın yönettiği Varlık dergisinde yer aldı. 21 Nisan 1996’da Şiir Uzayı Laboratuvarı İstanbul ile Ankara’da Dünya Şiir Günü’nü çeşitli dillerde şiirlerle kutladı.
Şiiir Uzayı Laboratuvarı (Poetic Space Lab) 1997 başında dünyaya çağrıda bulundu; PEN Melbourne Merkezi başkanı Judith Rodriguez ile Botsvana Üniversitesi öğretim üyesi Dr Andy Cheban’dan olumlu yankı geldi. İnal ile Günersel PEN’e üye olarak Dünya Şiir Günü önerisini PEN Yazarlar Derneği’ne taşıdılar. Başkan Şükran Kurdakul davet üzerine 21 Nisan 1997 kutlamasına katıldı, desteğini belirtti. Muhsine Arda Bursa’da etkinlik düzenledi. PEN Yazarlar Derneği’nin Bergama’daki Akdenizli Şairler Buluşması’nda öneriye destek olarak çeşitli ülkelerden şairlerin imzaları alındı.
Konu PEN Türkiye’nin Genel Kurulu’nda benimsendi; yeni seçilen başkan Alpay Kabacalı ile Uluslararası İlişkiler Sekreteri Prof. Dr. Suat Karantay Dünya Şiir Günü önerisinin Uluslararası PEN Kongresi gündemine alınmasını sağladılar.
Gereken ikinci imza Melbourne PEN Başkanı Judith Rodriguez’den geldi. İskoçya’nın Edinburgh kentindeki kongreye -aile bütçesinden- katılan Günersel öneriyi sundu; öneri coşkuyla benimsendi. 21 Nisan’ın Albaylar Cuntası darbesinin yıldönümü olduğunu belirten Yunan PEN Temsilcisi başka gün bulunmasını istedi; 20. Yüzyıl ortalarında Orta Amerika’da ekimde bir günün Dünya Şiir Günü olarak kutlandığını ama yaygınlık kazanmadığını söyledi. Uluslararası PEN Başkanı Ronald Harwood şöyle dedi: “Dünya Şiir Günü’nü kabul edelim, hangi gün olacağına gelecek yıl Helsinki’deki kongrede karar verelim.” Buna karşı çıkan Günersel şöyle bir dilekçe yazdı: “İnsanlık tarihinde ‘masum’ bir gün var mıdır? Böyle bir gün bulduğumuzu iddia etsek bile gelecek hakkında kim ne garanti verebilir?” Harwood gülerek hak verdi, 21 Nisan Dünya Şiir Günü önerisi benimsendi, UNESCO’ya götürülmesi karara bağlandı. Kongresi ertesinde Günersel’in bu konudaki yazısı Orhan Kâhyaoğlu ile Necmiye Alpay’ın yönettiği Ludingirra şiir dergisinde yer aldı.
Sıra Dünya Şiir Günü önerisinin UNESCO’nun takvimine alınmasına gelmişti. Uluslararası PEN konuyu UNESCO’ya götürdü. Süreç hakkında bilgi isteyen İnal ile Günersel “UNESCO başka bazı yazar örgütlerine de danışıyormuş,” yanıtını aldılar.
1999’da UNESCO Dünya Şiir Günü önerisini benimsedi, takvimine aldı, fakat 21 Nisan yerine 21 Mart yeğlenmişti. Nasıl böyle olduğu yıllar sonra Günersel ile Helen Yazarlar Derneği Başkanı Yiorgos Chouliaras arasındaki iletişimde ortaya çıktı: Chouliaras önerinin oluşum sürecini ayrıntılı bilmiyordu: Dünya Şiir Günü fikrinin Helen Yazarlar Derneği üyesi olup UNESCO’da görev yapan bir Yunan yetkiliden çıktığını söyledi, ilkbahar bağlantısına değindi. Günersel süreci anlattı, onur üyesi seçildiği Helen Yazarlar Derneği’ne hitaben aydınlatıcı bir mektup yazdı (2018).
Sonuç:
Dünya Şiir Günü UNESCO takviminde yer alıyorsa bunda Türkiye’deki şiir birikimi, İnal ile Günersel’in öncülüğündeki Şiir Uzayı Laboravutarı, PEN Türkiye Merkezi, ikinci imzayı veren Melbourne PEN Merkezi ve ’97 Uluslararası PEN Kongresi’ndeki Genel Meclis (temsil edilen PEN merkezlerinin onayı) belirleyici rol oynadı, UNESCO benimsedi. 21 Mart’ın Irkçılıkla Mücadele Günü olması güzel tesadüf. Bu bağlamda, çok dilde şiirler paylaşılabilir.